Yunanca Biliyor Olabilir Misiniz?

[melihcelenk]

Aslında hepimiz biraz Yunanca, çoğunlukla da Yunan alfabesini biliyoruz. Ancak birçoğumuz farkında değiliz.

Nasıl mı biliyoruz?
Matematikte alfa, beta (ki bize Fransızca'dan geçen alfabe kelimesinin kökeni de odur, bu yüzden birçok kişinin yanlış olarak telaffuz ettiği gibi uzun a ile değil, kısa a ile okunur) ya da pi gibi Yunan harflerini zaten sıklıkla kullanıyoruz.

Yıllarca birlikte yaşadığımız için Yunan şarkılarında da birçok Türkçe kelime bulunuyor. Bunların birçoğunun da ne anlama geldiğini bilmiyorlar. İşte size Türkçe kelimelerin geçtiği şarkılara bir örnek:

Şarkımızın adı: Karabiberim. Şimdi bunu birlikte okumaya çalışalım.

π'yi pi sayısından biliyoruz. λ yine fizikte karşımıza çıkan lamda. Σ yine matematikte sigma olarak gördüğümüz harf. sigma'nın küçüğü ise σ ve cümle sonlarında ς halini alıyor. Sadece v ve η harfleri biraz yabancı gelebilir. Aşağıdaki harflerle karşılaştırdığınızda ne kadar anlaşılır olduğunu göreceksiniz.

Μες στης πόλης τα στενά
mes stis polis ta stena
Şehrin dar sokaklarında

Burada hepimizin bildiği bir kelime var. Konstantinopolis ya da şimdiki adıyla İstanbul (Kökeni Stanpolis'tir), metropol(is), megapol(is) gibi kelimelerde de geçtiği üzere polis şehir demektir.

μια χανούμισσα γλυκιά
mia hanoumissa glikia
Tatlı bir hanım

Buradaki hanoumissa kelimesi kökeni bizden olsa da aslında bizde olmayan bir kelime. Yunan bir arkadaşımın dediğine göre haremde raks eden hanımlara böyle deniyormuş.

μου `χει κάψει την καρδιά, αχ.
mou hei kapsei tin kardia, ah
Kalbimi yaktı, ah

ψ harfi tanıdık gelmiş olmalı. Poseidon'un üç uçlu mızrağına fazlasıyla benzemiyor mu? Artık aklınızda tutmak hiç zor değil. Çünkü bu harf PSE diye okunuyor.

Καραμπιμπερίμ, αμάν έσμερ σεκερίμ
Karampimperim, aman esmer sekerim
Karabiberim, aman esmer şekerim

Evet, işte şarkıya ismini veren Türkçe nakarat kısmı. μ harfini yine matematikte mikrometre gibi terimleri kısaltırken görmüşsünüzdür. ρ ise ro.

Bu harfi R şeklinde okumaya başlamanız Rusça'da veya kiril alfabesiyle yazılan diğer dillerde de birçok kelimeyi anlamanızı sağlayacak. Bu dillerin arasında Türkçe de mevcut! Evet, Youtube'da gezinirken Rusça zannettiğiniz birçok yorum da aslında Kırım Tatarcası olabilir ve siz bunu sadece alfabe bilmediğiniz için okuyamıyor olabilirsiniz.

Bu parantezden sonra Yunanca'da m ve p harflerinin yan yana geldiğinde b sesini çıkardığını yukarıda anlamışsınızdır.

άσε πια τα πλούτη και τον Ιμπραήμ.
ase pia ta plouti kai ton Impraim.
Servetini ve İbrahim'i bırak

Plouti ve servet? Bir şeyler çağrıştırıyor sanki? Gezegen isimlerinin Yunan tanrı ve tanrıçalarından geldiğini söylesem?

Örneğin Venüs, Afrodit'in Roma mitolojisindeki karşılığı olan aşkın ve güzelliğin koruyucusu olan tanrıçadır. Afrodit demişken, çift cinsiyetli canlılara verilen hermafrodit kelimesi de Hermes ve Afrodit'in evlatlarına verdikleri isimden gelir. Gördüğümüz gibi Yunanca her yerde karşımıza çıkıyor ve aslında aşina olmadığımız kavramlar da değil.

Bu parantezden sonra gelelim Plüton'a. O Yunan mitolojisinde Hades'tir ve yer altının tanrısıdır. Ama bir de Plütos var. O da servetin ve bolluğun tanrısıdır. Yukarıdaki cümle artık daha anlamlı.

θά `ρθω απόψε να σε κλέψω, δεν αντέχω πια
ta rto apopse na se klepso den anteho pia
Bu gece seni kaçırmaya geliyorum, dayanamayacağım

Peki yukarıda tanıdık bir şey gördünüz mü? Çalma hastalığı diye ipucu versem? Kleptomani, evet! Artık yukarıdaki klepso kelimesi daha anlamlı.

κι ας με ντουφεκίσουνε μες στη γειτονιά
ki as me ntoufekisoune mes sti yeitonia
Mahallede beni öldürseler de

Sadece alfabe bilerek bile bir şeyler çıkarabilmek mümkün. Polonya'da Lehçe dersi görmüştük. Ukrayna'ya gittiğimizde ise duvarda ne yazdığını söylediğimde arkadaşlarım Ukraynaca bildiğimi zannettiler. Oysa Lehçe'de öğrendiğimiz kelimelerin başka bir alfabede yazılmış hâliydi okuduklarım. Üstelik yarım saatte öğrenmiştim! Dünyada bu kadar kısa sürede öğrenilerek bu kadar ufuk açabilecek başka bir iş yoktur herhalde.